Co należy wiedzieć
I. Pierwszym wstępnym etapem włączenia Rzeczypospolitej Polskiej w struktury Wspólnoty Europejskiej była akcesja do Unii Europejskiej, która nastąpiła z dniem 1 maja 2004 r. Wydarzenie to spowodowało pewne zmiany dotyczące zasad przekraczania granicy państwowej. Na polskim odcinku granicy zewnętrznej Unii Europejskiej, która przebiega na granicy z Federacją Rosyjską, Republiką Białorusi, Ukrainą oraz w portach morskich i lotniczych, kontrola graniczna w dalszym ciągu odbywała się bez istotnych zmian. Pewnym novum, które miało ułatwiać kontrolę osób i usprawniać przekraczanie granicy przez osoby uprawnione do swobodnego przemieszczania się w przejściach usytuowanych na tym odcinku granicy było wydzielenie specjalnie oznakowanych pasów odpraw. Mogą z nich korzystać obywatele 27 państw członkowskich UE (Austrii, Belgii, Cypru, Republiki Czeskiej, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Litwy, Luksemburga, Łotwy, Malty, Republiki Federalnej Niemiec, Portugalii, Polski, Słowacji, Słowenii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Węgier, Włoch oraz od 1 stycznia 2007 r. Bułgarii i Rumunii) oraz obywatele (EOG) Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandii, Lichtensteinu i Norwegii) i Konfederacji Szwajcarskiej. Natomiast zasadniczym zmianom nie uległa organizacja kontroli na granicach wewnętrznych UE (granica z RFN, Litwą, Republiką Czeską i Słowacką), gdzie przekraczanie granicy w dalszym ciągu możliwe było w przejściach granicznych w godzinach ich otwarcia.
II. Jednak pełna akcesja Rzeczypospolitej Polskiej do Wspólnoty Europejskiej nastąpiła dopiero na podstawie decyzji Rady z dnia 6 grudnia 2007 r. w sprawie pełnego stosowania przepisów dorobku Schengen w Republice Czeskiej, Republice Estońskiej, Republice Łotewskiej, Republice Litewskiej, Republice Węgierskiej, Republice Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republice Słowenii i Republice Słowackiej (Dz.Urz.UE L 323 z 8.12.2007). Zgodnie z tą decyzją z dniem 21 grudnia 2007 r. zniesione zostały kontrole na wewnętrznych granicach lądowych i morskich, a na granicach powietrznych nastąpi to z dniem 30 marca 2008 r.
W praktyce oznacza to, że granice wewnętrzne - z Republiką Federalną Niemiec, Republiką Czeską, Republiką Słowacką i Litwą mogą być przekraczane w każdym miejscu i czasie bez dokonywania odprawy granicznej osób niezależnie od ich obywatelstwa. W tym celu usunięte zostały wszelkie przeszkody dla płynności ruchu. Zdemontowano elementy infrastruktury przejść granicznych, które mogłyby utrudnić swobodę przemieszczania się. Na granicach między tymi państwami w miejscach gdzie dotychczas funkcjonowały przejścia graniczne nie jest już prowadzona kontrola graniczna.
Niemniej jednak należy wiedzieć, że ze swobody do przemieszczania się nie można korzystać w sposób nieograniczony. Np. pamiętać należy, iż aby przekroczyć granice wewnętrzne trzeba posiadać ważny dokument do tego uprawniający. Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym obywatel Rzeczypospolitej Polskiej może przekroczyć granicę państwową do państw UE na podstawie:
-
dokumentu paszportowego – zgodnie z przepisem art. 4 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych (Dz.U. Nr 143 poz. 1027), który stanowi, iż „dokument paszportowy uprawnia do przekraczania granicy i pobytu za granicą oraz poświadcza obywatelstwo polskie, a także tożsamość osoby w nim wskazanej w zakresie danych, jakie ten dokument zawiera”.
-
dowodu osobistego – zgodnie z przepisem art. 1 ust. 3 pkt. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139 poz. 993 z późn. zm.) w brzmieniu: „Dowód osobisty jest dokumentem: uprawniającym obywateli polskich do przekraczania granic państw członkowskich Unii Europejskiej, państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii Europejskiej oraz państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, których obywatele mogą korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, uznających ten dokument za wystarczający do przekraczania ich granicy ”.
UWAGA! Na mocy ustawy z dnia 12 września 2002 r. zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o dowodach osobistych i ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz ustawy o działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 183, poz. 1522) - z dniem 31 grudnia 2007 r. upłynął ustawowy termin wymiany dowodów osobistych (książeczkowych) wydanych przed 1 stycznia 2001 r.
Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o czasowym posługiwaniu się dowodami osobistymi wydanymi przed dniem 1 stycznia 2001 r. (Dz.U. Nr 191, poz. 1363) ograniczyła funkcję książeczkowego dowodu osobistego tylko do poświadczenia tożsamości i obywatelstwa polskiego jego posiadacza.
Wobec powyższego, z dniem 1 stycznia 2008 r. książeczkowe dowody osobiste nie są już dokumentami uprawniającymi do przekraczania granic państw członkowskich Unii Europejskiej, państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii Europejskiej oraz państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, których obywatele mogą korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, uznających ten dokument za wystarczający do przekraczania ich granicy, (o czym mowa w art. 1 ust. 3. pkt. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 z późn. zm.)
Obywatele Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i innych państw, które nie należą do Unii Europejskiej, ale na podstawie umów zawartych z Unią Europejską korzystają ze swobody przepływu osób mogą wjechać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie ważnego dokumentu podróży albo innego dokumentu potwierdzającego ich tożsamość i obywatelstwo.
/Podstawy prawne: przepisy ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz.U. Nr 144, poz. 1043 z późn. zm.)/.
Uwaga!
Szczegółowe regulacje dotyczące zasad wjazdu, pobytu i wyjazdu cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej znajdują się na stronie internetowej Urzędu ds. Cudzoziemców: www.udsc.gov.pl